Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın (TGA) yönetim yapısını değiştirmek için harekete geçmiş, konuyla ilgili değişiklik teklifi AK Parti milletvekillerinin imzasıyla TBMM'ye sunulmuştu. Yasa teklifi yarın (13.10.2022) TBMM’de Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek.
TÜRSAB, teklife ilişkin görüşlerini ve TGA'nın yönetim yapısındaki hataları, hazırladığı bir mektup ile yasanın görüşüleceği Plan ve Bütçe Komisyonu üyeleri ve tüm siyasi partilere iletti.
'Bakanlık komisyon çalışmalarında ters köşe yapabilir'
Daha önce TÜRSAB’ın fikrini almak amacıyla kuruma bir yazı gönderen Kültür ve Turizm Bakanlığı, ‘Ajansa pay ödeyenlerin TGA yönetiminde bulunması prensibinden hareketle, seyahat acentelerinin TGA payı ödemek istememesi durumunda yönetimdeki temsilcisinin çıkarılacağını’ belirtmişti. TÜRSAB'a gönderilen yazıdan bir gün sonra, Meclis’e sunulan torba yasanın TGA ile ilgili değişiklik öngören bölümünde, TGA’daki seyahat acentesi temsilcinin durduğu, TGA payının ise kaldırılmadığı görüldü. Sektörün diğer bileşenlerinde olduğu gibi, seyahat acentelerinin ödediği TGA payı da düşürüldü. TÜRSAB ise bu noktaya dikkat çekerek, Bakanlığın yaptığı yasal düzenleme ile TÜRSAB’a gönderdiği yazının birbiriyle uyuşmadığını ifade ediyor. Bakanlığın TÜRSAB'a gönderdiği yazıda TBMM’ye sunduğu teklifin aksine seyahat acentaları temsilcisi üyenin üyeliğinin sonlandırılacağını açıklaması dikkat çekici bulundu. TÜRSAB, Bakanlığın gönderdiği yazıdan hareketle TBMM'deki komisyon çalışmaları sırasında seyahat acenta üyesinin yönetimden çıkarılmasına yönelik bir teklif sunulabileceğine dikkat çekiyor.
TÜRSAB’ın Kültür ve Turizm Bakanlığına verdiği yanıtta hem kanun maddelerinde yapılacak değişikliğe dair öneriler sunuldu hem de bunların gerekçeleri sıralandı.
'Seyahat acentasız TGA düşünülemez'
TÜRSAB, Bakanlığın gönderdiği yazıda yer alan “Kanunun temel amacını oluşturan Ajansa pay ödeyen işletmelerin yönetim kurulunda temsilinin sağlanması yaklaşımı” ifadesi ile ortaya konulan anlayışın yanlışlığına dikkat çekti. Seyahat acentalarının TGA’da temsilini yok etmek ya da oransal olarak azaltmanın seyahat acentalarının Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Örgütü TÜRSAB için 'Kabul edilemez' değerlendirildiği ifade edildi.
Ciddi bir yanlış olur
TÜRSAB'ın açıklamasında TGA yönetim kurulunda asli işi, turizm faaliyetindeki işlevi pazarlama olan seyahat acentalarına yer verilmemesinin ciddi bir yanlış olacağı ifade edildi. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: " Yönetim kurulunda; turizm ürününü oluşturan, turisti bulan, getiren, gelişini planlayan, tatilin tamamını organize eden, ülkemizde para harcaması için faaliyetlerde bulunan seyahat acentalarının TGA’ nın icra kurulunda olmaması, yönetim kurulunda 1/18 olarak temsili ya da tamamen çıkarılması ile TGA yapısal yanlışlığını sürdürecektir. Yönetim kurulunda işi turist getirmek olmayan konaklama işletmelerinin ağırlığı, yeme-içme tesisleri temsilcilerinin varlığı ile tanıtım ve turizmi geliştirme hedeflerine ulaşacak doğru politikalar üretmek mümkün olmayacaktır.
Tanıtım, pazarlama ve geliştirme işi tüm dünyada seyahat acentaları (tur operatörleri) tarafından ifa edilen faaliyetler iken bu işleri yapmak üzere oluşturulan bir kurumda “ajansa pay ödeyen işletmelerin yönetim kurulunda temsilinin sağlanmasını” anlayışı ile “yatırımcı” sıfatının öne çıkarılması beklenen faydadan uzaklaşmaya neden olmaktadır. Bakanlık tarafından açık yürükle ifade edilmiş “ajansa pay ödeyen işletmelerin yönetim kurulunda temsilinin sağlanması” anlayışı kabul edilecek ise BDDK’nu en büyük banka temsilcileri, TMSF’ unu sigorta şirketleri temsilcileri, bankaları en çok mevduata sahip mudilerin yönetmesi beklenmelidir.
Havalimanları temsilcisi bile varken turist rehberleri TGA yönetiminde neden yok
Turizm tanıtım politikaları oluşturulurken büyük bütçeleri kullanan TGA’nın yönetim kurulunda seyahat acentaları sadece bir kişi ile temsil edilirken turistle doğrudan temas eden Turist Rehberlerine hiç yer vermemenin de doğru olmadığı düşünülmektedir. Buna karşın havalimanı ve terminal işletmesi yapan ticari şirketlerin, her biri kendi işi olan tacir kişilerin bulunduğu yönetim kurulunda sektörün kanunla kurulmuş meslek örgütü temsilcilerine yer verilmemesi Türkiye Cumhuriyeti’nin geleneklerine de aykırıdır.
Turizm Bakanlığı kurulmadan çok önce, daha 1949 yılında 5392 sayılı Basın – Yayın ve Turizm Genel Müdürlüğü Kanununun 17 nci maddesi ile oluşturulan “Turizm Kurulu”nun yapısında; “turizm ile ilgili meslek teşekküllerinden birer temsilci, turizm dernekleri temsilcileri arasından iki üye, seyahat acentaları temsilcileri arasından iki üye” ye yer verilirken, bugün Anayasamızda tanımlanan ve kanunla kurulmuş, üstelik kanununda turizmin gelişmesi ile ilgili ödevleri olan meslek örgütüne turizm tanıtımı ve gelişimini yönetecek bir kurulda yer vermemek Devlet gelenekleri kadar hukuka da aykırıdır kanaatindeyiz.
TGA'da yönetim ve icra kurullarının ağırlığı turizm meslek örgütleri temsilcilerinden oluşturulmalı
Kamu gücünü ve sektörden toplanan mali gücü kullanacak TGA’ da yönetim ve özellikle icra kurullarının ağırlığı meslek örgütleri temsilcilerinden oluşturulmalıdır. Kurumsal temsil icra aşamasında olmalıdır. Kamu Kurumu Niteliğinde Meslek Örgütlerinin temsilcilerinin kamu görevlisi statüsü önemlidir. Sadece birer ticari figür olan işletmecilerin temsilinin ağırlıklı olması Bakanlık ile kendi ticari faaliyetlerinde menfaat/denetim ilişkisi bulunan üyelerin bağımsız davranışlarına gölge düşürür. Bu nedenle TÜRSAB ve TUREB gibi kanunla kurulmuş meslek örgütlerinin temsilcileri ve TYD, TUROFED, TUROB gibi turizm sektörü sivil toplum örgütleri temsilcilerinin ağırlıkta olduğu bir TGA yönetimi yerine mevcut durumu daha da bozarak devam ettirmeyi hedefleyen öneri yerine yukarıda açıklanan nedenlerle meslek örgütleri temsilcilerinin ağırlıklı yer alacağı bir yapının oluşturulması çok büyük önem arz etmektedir.
Seyahat acentalarının cirosundan ayrıca turizm payı alınması doğru değil, çünkü...
Turizm, planlama, pazarlama, organizasyon sonucunda ortaya çıkan ticari faaliyettir. Bu faaliyette planlayan, programlayan ve organize eden işletmelerin seyahat acentaları olduğu tartışmasızdır. Seyahat acentaları hazırladıkları programlara ve planlamaya göre ulaşım (uçak-otobüs vb.) ve konaklama ile ilgili tedariklerini yaparak tüketici/kullanıcı/turistlere satışlarını gerçekleştirerek turizm sektöründeki işlevlerini yerine getirirler. Ulaşım ve konaklama hizmetleri seyahat acentalarının program ve pazarlama faaliyetleri sonucunda tüketici/kullanıcı/turistle buluşur.
Turizm sektörünün temel çalışma prensibi uyarınca konaklama işletmelerinin cirolarının neredeyse yüzde sekseni seyahat acentaları vasıtası ile oluşur. Konaklama işletmesi hesaplarında yer alan faturaların çoğunluğu bu nedenle seyahat acentasına hitaben düzenlendiği kolayca anlaşılacak bir gerçekliktir.
Bu itibarla; seyahat acentalarının cirosundan ayrıca turizm payı alınması doğru bir uygulama değildir. Seyahat acentalarının cirosunun tamamına yakını ulaşım ve konaklama işletmelerine yapılan ödemelerden oluşmaktadır. Bu bedellerden konaklama ve ulaşım tedarikçileri cirosu olarak zaten turizm payı alındığından, ayrıca seyahat acentalarından tekraren pay alınması doğru olmamaktadır.
Kanun teklifinde yer alan seyahat acentalarının cirolarından alınacak turizm payının azaltılması yerine tamamen kaldırılması hakkaniyete uygun olacaktır. Özellikle iç turizm yapan, Hac organizasyonu yapan seyahat acentalarımızın TGA çalışmaları ile elde ettikleri bir fayda bulunmadığı halde cirolarından pay ödemeleri doğru değildir. Bu itibarla, teklifte yer alan ( ç ) bendinin tamamen çıkarılması yerinde olacak, seyahat acentalarını önemli bir yükten kurtaracaktır.
TÜRSAB TGA yönetimiyle ilgili önerisini Bakanlığa sundu
TÜRSAB Bakanlığa verdiği yanıtta TGA Yönetiminin yapısıyla ilgili önerisini de sundu. TÜRSAB'ın önerisi şöyle: "Ajansın karar organı Yönetim Kuruludur. Yönetim Kurulu; Tanıtma Genel Müdürlüğünden sorumlu Bakan Yardımcısının başkanlığında, Tanıtma Genel Müdürü, Türk Hava Yolları Yönetim Kurulu Başkanı, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından işletilenler hariç olmak üzere havalimanı ve terminal işletmelerini temsilen en yüksek cirosu olan ilk iki işletme arasından her üç yılda bir sırayla görevlendirecekleri bir kişi, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Başkanı ve TÜRSAB Genel Kurulunda seyahat acentalarını temsil etmek üzere seçilecek üç kişi, TUREB Başkanı, turizm yatırımcılarını temsilen turizm yatırımcılarının örgütlendiği derneğin Başkanı, Bakanlıktan turizm işletmesi belgeli tüm tesislerin bulundukları coğrafi bölge bazında temsilini sağlamak üzere Marmara ve Akdeniz Bölgelerinden ikişer üye, Ege, Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinden birer üye olacak şekilde her belge bir oy yerine geçmek suretiyle kendi aralarında yapılacak seçim sonucunda üç yıl süreyle Yönetim Kurulunda görevlendirecekleri dokuz kişi olmak üzere toplam on dokuz üyeden oluşur. Bakanlıktan turizm işletmesi belgeli tüm tesislerin temsilcilerinin seçimlerine ilişkin işlemler Ajans tarafından yürütülür."
TÜRSAB Başkanı İcra Kurulu'nda da yer almalı!
TÜRSAB TGA İcra Kurulu'yla ilgili önerisini de Bakanlığa sundu. TÜRSAB'ın icra kuruluyla ilgili önerisi şöyle: "Ajansın yürütme organı İcra Kuruludur. İcra Kurulu; Tanıtma Genel Müdürlüğünden sorumlu Bakan Yardımcısının Başkanlığında, Tanıtma Genel Müdürü, Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Başkanı, Bakanlıktan turizm işletmesi belgeli tesislerden Marmara, Akdeniz ve Ege Bölgelerini temsil eden Yönetim Kurulu üyeleri arasından Bakan tarafından seçilen iki üye olmak üzere toplam beş üyeden oluşur.
Danışma Kurulu kaldırılmalı
Ayrıca aynı maddenin 5’inci fıkrasında düzenlenen Danışma Kurulu, yönetim kurulunun genişletilmesi sonucunda işlevsiz kalacağından kaldırılmalıdır."
Acentaların cirosundan on binde yedi buçukluk TGA Payı kanundan çıkarılsın
TÜRSAB kanunun 6’ncı maddesinin ( ç ) bendinin kanun metninden çıkarılmasını da istedi. 6. maddenin ç bendi, Seyahat acentalarının cirolarından (münferit uçak bileti satışları hariç) on binde yedi buçuk oranında TGA payı alınmasını düzenliyor.