Turist rehberliği mesleğini düzenleyen yeni yönetmelik, sektörde kapsamlı bir dönüşüm süreci başlattı. Bu değişiklikler, Türkiye Turist Rehberleri Birliği’nin (TUREB ) yetki ve sorumluluklarını yeniden şekillendirirken, sektördeki diğer paydaşlar üzerinde de önemli etkiler yaratıyor. TUREB ’in bağımsız hareket alanı daralırken, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetim ve gözetim yetkisi genişletildi. Bu durum, rehberlerin çalışma koşulları, meslek içi eğitim, sınavlar ve meslek etiği uygulamalarında belirgin yenilikler getiriyor. Sektörün ihtiyaç duyduğu rehber sayısına ulaşmasında bu yönetmeliğin etkili olacağı düşünülüyor.
Yönetmelikteki temel değişiklikler
Yeni yönetmelik, turist rehberliği mesleğinin tüm alanlarında köklü değişiklikler içeriyor. Eski ve yeni yönetmelik arasında belirgin farklar şöyle sıralanabilir:
|
Esaslı Yönetmelik Değişiklikleri ( Temel Farklar )
|
No
|
Önceki Yönetmelik
|
Yeni Yönetmelik
|
|
1
|
Turist rehberliği sınavları Bakanlık gözetiminde ÖSYM tarafından yapılırdı.
|
Sınavlar TUREB tarafından yapılacak ve Bakanlık gerekli gördüğünde sınav düzenleyebilecek.
|
|
2
|
Sertifika programları TUREB ve TÜRSAB’ın önerisiyle açılırdı.
|
Eğitim programları yalnızca Bakanlığın talebiyle düzenlenecek.
|
|
3
|
Yabancı dil sınavı ÖSYM veya kamu kurumları yetkisi altındaydı.
|
Yabancı dil sınavları TUREB veya kamu kurumları tarafından, Bakanlığın onayı ile yapılabilir.
|
|
4
|
Sertifika programında en az 700 ders saati gerekliliği vardı.
|
Ders saati esnek hale getirildi ve "sertifika programı" yerine "eğitim programı" kavramı kullanılmaya başlandı.
|
|
5
|
Uygulama gezileri için yurt içi gezi süresi 36 gün veya her bölge için 6 gün olarak belirlenmişti.
|
Gün sayısı belirtilmeksizin, uygulama gezileri Bakanlık talebiyle düzenlenecek.
|
|
6
|
Meslek etiği gibi dersler zorunluydu.
|
Meslek etiği bağımsız bir ders olarak daha kapsamlı şekilde düzenlendi.
|
|
7
|
Rehberlik serbest veya İş Kanunu’na tabi olarak icra edilebilirdi.
|
Rehberlerin, mesleği serbest meslek statüsünde, çalışma kartıyla icra etme zorunluluğu getirildi.
|
|
8
|
Meslekten çıkarılma durumunda çalışma kartı iptali söz konusuydu.
|
Çalışma kartı iptali, TUREB disiplin kurulunun kararına göre yürütülecek.
|
|
9
|
Oda üyeliği aidatı, eylemsiz statüye geçildiğinde iade edilmezdi.
|
Eylemli statüden çıkış durumunda aidat iadesi yapılmayacağı açıkça belirtildi.
|
|
10
|
Rehberler diledikleri odada üye olabilirdi.
|
Üyelik yalnızca yerleşim yeri esasına göre yapılacak.
|
|
11
|
Turist rehberlerinin reklam yapmasına izin verilmezdi.
|
Etik kurallar çerçevesinde, belirli sınırlar içinde reklam yapmalarına izin verildi.
|
|
12
|
Sözleşme yapma zorunluluğu yalnızca acentalar için geçerliydi.
|
Tüm rehberler için yazılı sözleşme yapma zorunluluğu getirildi.
|
|
13
|
Seyahat acentacılığı faaliyetlerine katılım sınırlıydı.
|
Rehberlerin tur, ulaşım, konaklama gibi acentacılık faaliyetlerinde bulunmaları tamamen yasaklandı.
|
|
14
|
Meslek içi eğitimler TUREB tarafından yapılırdı.
|
Bakanlık onayı ile yapılacak şekilde mesleki uzmanlık eğitimleri düzenlendi.
|
|
15
|
Disiplin işlemleri Bakanlık denetiminde yürütülürdü.
|
Disiplin işlemleri TUREB disiplin kurulu tarafından yürütülecek; düzenli toplantı zorunluluğu getirildi.
|
|
Bu ve benzeri düzenlemeler, TUREB ’in mesleki denetim ve uygulamalardaki rolünü yeniden tanımlarken rehberlerin mesleki süreçlerine de yeni standartlar getiriyor.
Yenilikler ve ek maddeler
Yeni yönetmelikte mesleki süreçleri ve çalışma koşullarını etkileyen çeşitli ek düzenlemeler de bulunuyor:
Reklam ve Tanıtım: Rehberlere sınırlı ölçülerde reklam yapma hakkı tanındı. Ancak bu reklamların meslek kuralları ve etik çerçeve içinde yapılması şartı getirildi.
Eylemsiz Rehberler: Çalışma kartı olmayan rehberler “eylemsiz” statüsünde sicile kaydedilecek ve meslek kuruluşlarının seçimlerinde oy kullanamayacaklar.
Odaya Üyelik Zorunluluğu: Rehberler, sadece yerleşim yerlerinin bulunduğu odalara üye olabilecek. Bu düzenleme, farklı bölgelerde rehberlik yapanlar için kısıtlayıcı bir etki yaratabilir.
Türkçe Rehberlik Kuralı: Rehberlik, çalışma kartında belirtilen dillerde yapılacak, ancak grubun tamamı Türkçe biliyorsa rehberlik hizmeti Türkçe olarak da verilebilecek.
Taban Ücret Altında Çalışma Yasağı: Rehberlerin belirlenen taban ücretin altında hizmet sunmaları yasaklandı. Sadece sosyal projeler için istisna getirildi.
Seyahat Acentacılığı Faaliyetleri: Rehberlerin tur, konaklama ve transfer gibi acentacılık faaliyetlerinde bulunmaları tamamen yasaklandı. Bu yasak, rehberlerin bağımsız gelir elde etme imkanını sınırlandırabilir.
TUREB ’in artan sorumlulukları ve azalan etki alanı
Yeni yönetmelik, TUREB ’in iş yükünü artırırken bağımsız hareket kabiliyetini sınırlıyor. Eğitim programlarının yalnızca Bakanlık talebi ile açılması, disiplin işlemlerinin daha sıkı bir denetim altında yürütülmesi gibi görevler TUREB ’in sorumluluklarını artırırken, TUREB ’in karar alma süreçlerinde Bakanlıkla uyumlu hareket etme zorunluluğunu getiriyor. Bu durum, TUREB ’in sektör üzerindeki geleneksel etkisini azaltırken, denetim ve sorumluluk yükünü önemli ölçüde artırıyor.
Rehberler üzerindeki etkiler
Yeni düzenlemeler, rehberlerin çalışma biçimlerini ve meslek içindeki konumlarını doğrudan etkiliyor:
Taban Ücret Sınırı: Taban ücret altına inememe zorunluluğu, rehberlerin fiyat esnekliğini sınırlıyor. Bu durum müşteri çeşitliliğini olumsuz yönde etkileyebilir.
Seyahat Acentacılığı Faaliyet Yasağı: Tur ve transfer gibi ek gelir sağlayan faaliyetlere katılımın tamamen yasaklanması, rehberlerin gelir potansiyelini daraltabilir.
Oda Üyeliği Kısıtlaması: Üyeliklerin yalnızca yerleşim yeri esasına bağlanması, birden fazla bölgede faaliyet gösteren rehberlerin çalışmalarını zorlaştırabilir.
Disiplin Yaptırımları ve Etik İlkeler: Meslek etiğine aykırı davranışlarda bulunulması durumunda daha ağır yaptırımlar getirilmiş durumda. TUREB disiplin kurulunun yetkisinin genişletilmesi, rehberlerin meslekten men veya para cezası gibi yaptırımlarla karşılaşma olasılığını artırıyor.
Yeni yönetmelikle yeniden şekillenen mesleki dinamikler
Yeni turist rehberliği yönetmeliği, mesleğin etik ve profesyonel standartlarını yükseltme amacı taşısa da TUREB ’in bağımsız hareket alanının daraltılması, sektörün geleceği üzerinde belirsizlikler yaratabilir. Bakanlık denetimi altında artan iş yükü ve sorumluluklar, TUREB ’in sektördeki geleneksel rolünü yeniden tanımlarken, rehberlerin iş yapış biçimlerini de derinden etkiliyor. Bu değişiklikler, sektördeki tüm paydaşlar için yeni uyum süreçlerini zorunlu hale getiriyor.