Türkiye turistlere de pahalı artık!

Son günlerin en çok konuşulan konulardan biri de turizm sezonunun beklenilenin aksine çok iyi gitmediğidir.

Kimisi de Türkiye’deki ekonominin çok kötü olması nedeniyle olağanüstü artan enflasyon ve buna bağlı olarak tüm kalemlerdeki fiyat artışları nedeniyle Avrupalı ve Rus turistlerin nispeten daha ucuz destinasyonları tercih etmesinden dolayı turizm sektöründe işlerin iyi gitmediğinden bahsediliyor.

Bir başka görüşte olanlar ise Antalya başta olmak üzere Türkiye’nin değişik şehirlerinde ev alan Rusların eş, dost, akrabalarıyla birlikte satın aldıkları yazlık evlerde tatil yaptığı için işler kötü diyor.

Airbnb gibi dijital ortamda tatil satan sitelerinin kiraladığı daire, apart, villa gibi yerleri turistik amaçlı kiralaması ki biz buna kısaca ‘villa turizmi’ ya da ‘yeni moda apart turizmi’ diyoruz.

Son günlerde bu turizm çeşidi de bir anda suçlu ilan edildi. Bir kısım otelci meslektaşımız bu tür faaliyetler nedeniyle işlerinin kesat olduğunu söylemeye başladılar.

Aslında belki en son söylemem gereken şeyi ilk başta söylemeliyim. Hem villa turizmi hem de yabancıların satın aldığı yazlıkta tatil yapma ya da yaptırma konusu yıllardan beri İspanya gibi ülkelerde uygulanan ve her geçen gün gelişen bir turizm çeşididir.

Özellikle pandemiyle birlikte yeni bir turizm anlayışıyla tüm dünyada hızla gelişen bu faaliyet türünün, Türkiye’de ‘turizme olumsuz etki ediyor’ gibi saçma sapan suçlamalara muhatap olması akıl alır gibi değil.

Ki gerek fuar amaçlı gerekse turistik amaçlı yurtdışına seyahat eden birçok otelci bu tür kiralama siteleri üzerinden konaklama ihtiyacını giderme deneyimini yaşamışlardır.

Türkiye için yeni turizm çeşidi olan bu tür faaliyetlerin neden böyle olmadığını, aksine Türk turizmi için ne kadar faydalı olduğunu bir sonraki yazımızda istatistik rakamlarıyla beraber ortaya koyacağım.

Bu hafta artan maliyetlerle birlikte turizm sektörünün nereye doğru evirildiğini irdeleyelim.

*

Her turizm sezonunun ayrı bir hikayesi vardır. Büyük beklentilerle girdiğimiz 2023 turizm sezonunun mevcut durumu ile ilgili sebepleri hakkında farklı görüşler ortaya koyanlar olsa da asıl mevzunun artan konaklama fiyatlardan kaynaklandığı düşünenlerdenim.

Okuduğunuz yazıyı yazmaya karar verdiğimde Almanların en çok tükettiği iki ürünü ele aldım ve Almanya’da oturan arkadaşımı aradım. Oradaki güncel et ve bira fiyatlarını sordum.

Son 30 yıldır enflasyon oranı yüzde 1 civarında dolaşan Almanya’da neredeyse hiç fiyat artışı yaşanmıyordu. Ama pandemiyle birlikte tüm dünyada olduğu gibi Almanya’da da enflasyon patladı.

Her ne kadar yüzde yirmiler olarak sokağa yansımış olsa da Alman resmi rakamlarına göre enflasyon yüzde 10’a kadar ulaştı. Dolayısıyla oralarda da bir miktar fiyat artış oldu ama Türkiye’deki gibi yüzde 300’e varan fiyat artışları olmadı.

Arkadaşım ilk önce bunları anlatarak söze başladı. Pandemi öncesinde marketine göre dana etinin kilosunu ortalama 12-15 Euro civarındayken bugün 17-19 Euro arasında bulabiliyoruz dedi.

Bizdeki dana etinin kilosunu şu anda ortalama 400-450 TL civarında market raflarında duruyor. Yani Euro karşılığı olarak 13-15 Euro’ya denk geliyor.

Almanya’daki bir marketin rafında duran 0,5 litrelik Efes bira 2,29 Euro iken aynı bira bizim marketlerde 1,47 Euro yani 44 TL.

Tabii bu rakamlar son birkaç günün rakamları. Önümüzdeki hafta fiyatlar nereye doğru gider bilemiyorum.

Gördüğünüz üzere asgari ücreti brüt bin 987 Euro olan Almanya’daki fiyatlarla asgari ücreti brüt 13 bin 414 TL olan, yani bugünkü kurla yaklaşık 448 Euro olan Türkiye’deki fiyatlar arasında neredeyse hiç fark kalmamış.

Bu fiyatlar 5-10 yıl önce bire üç fark ediyordu. Yani Türkiye’de bir kilo et 3 Euro’ya denk gelirken Almanya’da aynı et 12-13 Euro idi. Şartlar böyle olunca Türkiye’nin turistlere pahalı gelmeye başlaması gayet doğal. Eğer bu ülke turiste bile pahalı geliyorsa bizim vatandaşımız ne yapsın?

Turizm sektörü tıpkı diğer ihracat sektörlerinde olduğu gibi döviz ile iş yapan bir sektör. Hükümetin uyguladığı ekonomi politikaları gereği sürekli baskılanan döviz kuru ile piyasadaki mal ve hizmet kalemlerindeki aşırı fiyat artışları kıyaslandığında kur artışı oldukça kısır kalıyor.

Hal böyle olunca hem Türk lirası bazında hem de döviz bazında maliyetler kontrol edilemez boyutlara ulaşıyor.

*

Kendimizi Kaf dağında görmeden ama aynı zamanda gerçeklerin üzerini örtmeden konuşmamız gerekiyor. Türk turizm sektörü 50 milyon turistin yaklaşık yüzde 90’ınından fazlası orta gelir ve alt gelir grubuna ait turistlere hitap eden bir turizm destinasyonudur. Haliyle her fiyat artışında sektör bu sıkıntıları yaşıyor.

Konaklama tesisleri geçen yıl Rus pazarındaki uçak koltuğu sayısında oluşan daralma nedeniyle oldukça iyi fiyatlara ve yüksek doluluklar sağlamıştı. Haliyle 2023 yılı konaklama fiyatlarını belirlerken artan fiyatlar ve yükselen maliyetlere bakarak önceki yıllardaki kâr marjlarını korumanın derdine düştüler.

Düşen kâr marjlarını korumak için oda fiyatlarına döviz bazında yüzde 25 ile yüzde 50 arasında zam yapınca mevcut turizm pazarlarında alarm zilleri çalmaya başladı. Özellikle lüks kategorideki otellerde doluluklar beklenen seviyenin altında seyretmesi de bunun göstergesidir.

*

Artan konaklama, uçak fiyatlar ve diğer maliyetler nedeniyle tatil paketlerini oluşturan Tur operatörleri satışlarda zorlanmaya başlayınca önce kâr marjlarından feragat etmeye başladı, sonra da koltuk iptal etmeye başladı.

Geçen gün yılda bir milyondan fazla yolcu getiren bir acentacı dostumla sohbet ederken bu sene zarar etmeden sezonu başa baş kapatırsak kâr etmiş kadar sevineceğim dedi.

Küçük ölçekli başka bir acentacı arkadaşım da geçen yıl toplam personel maliyetinin 26 bin Euro olarak gerçekleştiğini, aynı personel ile bu yıl 48 bin Euro giderim olacak. Bu yıl ne kâr marjımda ne de kapasite konusunda bir artış olmadığı halde bu maliyetlerle nasıl para kazanacağım bilmiyorum diyor

Yani anlayacağınız her şey kelebek etkisi tadında...