Rehberler tepkili: Acentaların ‘ucuzcu’ baskısının bedelini Türk turizmi ödeyecek!

6326 sayılı Turist Rehberliği Yasası’nda yapılmak istenen değişiklikler bir süredir gündemde. Konuyla ilgili geçtiğimiz aylarda Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın koordinesinde sektör temsilcilerinin katıldığı toplantılar yapıldı. Son toplantı Bakan Ersoy’un katılımıyla Şubat ayında gerçekleşti. Bakanlığın yasadaki değişikliklerle ilgili hazırladığı taslak henüz ortaya çıkmadı ama rehberler duydukları değişikliklerle ilgili tepkilerini dile getirmeye başladı. Turist Rehberleri Birliği (TUREB) Başkanı Hakan Eğinlioğlu, rehberlik yasasındaki değişikliklerle ilgili görüşlerini Turizm Ajansı’yla paylaştı. Yasada değiştirilmek istenen çoğu maddeye karşı olduklarını belirten Eğinlioğlu hangi maddeye neden karşı çıktıklarını tek tek anlattı.

Eğinlioğlu’na önce Rehberlik yasasındaki değişikliğin şu anda hangi aşamada olduğunu bilip bilmediğini sorduk.

Taslağın Cumhurbaşkanlığı’na gönderildiğini duyduk, henüz TBMM’ye inmedi

Eğinlioğlu kendilerinin görmediğini belirttiği taslağın Cumhurbaşkanlığı’na gönderildiğini duyduklarını ifade etti. Taslağın henüz TBMM Turizm Komisyonuna inmediğini belirten Eğinlioğlu, “Ben Mart sonunda TUREB başkanı seçildim. Bizim dönemimizde yasa değişikliğiyle ilgili herhangi bir toplantıya katılmadık. Bizden önceki dönemde toplantılar yapıldığı belirtiliyor. 7 Nisan’da Bakanlığın kendi içindeki birimlerle Cumhurbaşkanlığı'ndan da katılımla son toplantının yapıldığını duyduk o kadar.” diye konuştu. Eğinlioğlu, Cumhurbaşkanı’nın Türkiye’nin çıkarları doğrultusunda gerekli kararı vereceğine inandıklarını da söyledi.

Bakan Ersoy’la da görüştük

TUREB olarak rehberlik yasasıyla ilgili taslağın neleri içerdiğini öğrenmek için sürekli görüşmeler yapmaya başladıklarını belirten Eğinlioğlu, “Sayın Bakanla da konuştuk. Bakan yardımcısıyla da konuştuk. Herkesle konuşuyoruz şu anda. Değişikliklere neden karşı olduğumuzu tüm mantıklı izahlarıyla birlikte muhataplarımıza anlatıyoruz. Yapılmak istenen değişikliklerin turizme vereceği zararı tüm yönleriyle açıklıyoruz. Görüşlerimizi not ediyorlar” dedi.

Değişikliklerin tamamına yakınına karşıyız, çünkü…

Değişikliklerin hemen hemen tamamına karşı olduklarını belirten Eğinlioğlu “Çünkü sadece rehberler doğrudan ya da dolayı olarak turizme gelecek yıllarda zarar verecek değişiklikler olduğunu düşündüğümüz için. Aralarında uygun, bizimde kabul edeceğimiz zamanın koşullarına göre değiştirilmesi gereken revize edilmesi gereken maddeler olabilir ama genel olarak baktığımızda rehberlerle ilgili son derece olumsuz maddeler içeriyor” dedi.

En tartışmalı konu ‘Türkçe rehberlik’

Şimdiye kadar kamuoyuna yansıyanlara göre kanun taslağında en önemli değişiklik rehberlik bölümü okuyan ancak yabancı dil bilmeyenlerin rehberlik yapmalarının önünün açılması. Mevcut yasada bir kişinin turist rehberliği yapabilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın gözetimi ve denetimi altında yapılacak yabancı dil sınavında başarılı olması ya da yönetmelikte belirlenen yabancı dil yeterlik belgelerinden birine sahip olmak gerekiyor. Taslağa göre Türkçe dilinden rehberlik yapacaklar yabancı dil bilen meslektaşlarına göre rehberlik taban ücretinin yüzde 30’u oranında daha düşük ücret alacak. Acentalar yabancı dil şartının kaldırılmasıyla dil bilmediği için rehberlik yapamayanlara bu imkanın tanınacağını ve bu kişilerin Türkiye’de sadece Türklere turlarda rehberlik yapacağını belirtiyor.

Dünyada dil bilmeden rehberliğin örneği yok, dertleri rehberleri ucuza çalıştırmak!

TUREB Başkanı Hakan Eğinlioğlu ‘Türkçe rehberlik’ denilen konuya karşı olmadıklarını ama zaten şu anda Türkiye’de 12 bin kokartlı rehberin Türkçe rehberlikte yaptığına dikkat çekiyor. Eğinlioğlu karşı oldukları konuyu şöyle izah ediyor: “Türkçe rehberlik terimi yanlış kullanılıyor. Biz rehberlik vasıfları içinde yer alan dil bilme zorunluluğunun kaldırılmasına karşıyız. Dolayısıyla dil bilmeden rehber olunmayacağını her yerde söylüyoruz. Bu dünyanın hiçbir yerinde yok. Türkiye bir atılım yapacaksa turizmde dil bilmeyen rehberlerle bu atılımı yapamaz. Buradaki amaç ucuz turizm politikasını güden bazı acentacıların baskısıyla olan bir durum olabilir. Bütün acentacıları kast etmiyorum. Kaliteden ödün vermeyen çok sayıda acentacı dostlarımız var. Ama bazıları özellikle rehber yevmiyelerini çok yüksek buluyorlar. Onların büyük baskılarıyla karşılaşıyoruz. Burada amaçları şu: Rehberi ucuza çalıştırmak. Bizde rehberin emeğinin karşılığını tüm mesleklerde olduğu gibi almasını istiyoruz.”

Mevcut rehberler zaten işsiz, 100 bin insan bu sektörden nasıl beslenecek?

2016’daki darbe girişimi, ardından farklı ülkelerle yaşanan krizler ve pandemi gibi ağır süreç sebebiyle rehberlerin büyük bir bölümünün işsiz olduğunu belirten Eğinlioğlu, “Mevcut rehberler para kazanamıyorlar. Düşük ücretlerle çalıştırılmaya zorlanıyorlar. Bu kapıyı açtığınız vakit 35-40 bin tane dil sınavını geçememiş dil bilmeyen rehberi alacaksınız. Sanat tarihçisi ve arkeologlardan yaklaşık 35-40 bin insanı da bu sektöre alacaksınız. Belki de toplamda 100 bin insana bu kapıları açmış olacaksınız. Bu kadar kişiyi besleyecek bir ortam yok. Bu kaos meydana getirecek. Şu anda nasıl acentalar fazla açılmış acentalardan rahatsız oluyorsa bizde bunlardan rahatsızız. Bunlar turizmi etkiliyor. Bu kadar basit bizim istediğimiz” dedi.

Rehber yabancıya hizmet veriyorsa taban ücretin yüzde 35 fazlası verilmeli

Acentaların yerli turistlere hizmet etmesi gereken rehberlerin daha ucuza çalıştırılmasını istediğini belirten Eğinlioğlu, “Eğer öyleyse şu anki taban fiyatın üzerine yüzde 35 eklenebilir. Biz bunu teklif ediyoruz. Yani yabancılara hizmet eden rehberler şu anki taban fiyatın yüzde 35 fazlasına çalıştırılmalı. Taban fiyatın indirilmesine karşıyız. Yabancılara çalışanlara yüzde 35 daha fazla verilsin. Bu durumda istedikleri olur.” diye konuştu.

Otobüslerde rehber olmamasının sonuçlarını hiç düşünmediler mi?

Yine bazı acentaların ucuzcu yaklaşımıyla otobüslerde rehber bulundurulması şartının kaldırılacağına yönelik bir değişikliğin de söz konusu olduğunu duyduklarını belirten Eğinlioğlu şöyle konuştu: “Bu da çok yanlış. Çünkü Türkiye’de bir şehirden başka bir şehirde ören yerine gitmeyi transfer gibi görmek istiyorlar. Çünkü burada amaç rehberi çalıştırmamak, rehbere para verilmesini engellemek. Rehberi sadece ören yerleri ve müzelerin önünde toplamak. Bunun nelere mal olabileceğini, hangi sorunlarla karşılaşabileceklerini henüz hesaplayamamışlar. Çünkü böyle bir durum olduğunda rehberleri düşünebiliyor musunuz? Mesela 12 bin rehberin 600’ü Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nin önünde bekliyor olacak. Ayasofya Camii’nin önünde yüzlerce rehber duracak, iş bekleyecek. Bunlar ciddi derecede sorun yaratacak hem turizm açısından hem de pek çok açıdan. Böyle bir şey kabul edilemez. Bunun yanında rehberler Türkiye’nin tanıtımıyla ilgili pek çok konuyu otobüste uzun seyahatlerde anlatıyor. Mesela biz Türkiye’nin tanıtımını yaparken sanatından, kültüründen, folklöründen bahsederken bunları otobüslerde yapıyoruz hep. Ören yerine geldiğinde sadece birkaç yeri anlatmak stadyumu, tiyatroyu anlatmak o başka bir şey. Biz otobüslerde Türkiye’yi anlatıyoruz. Türkiye’ye önyargıyla gelen turistler rehberlerin anlatımıyla önyargılarını yıkıyorlar. Bunlar çok önemli. Bunları devlette kaydı olan eğitimi, donanımı olan kişiler yerine rehber olmayan, kaydı olmayan yerli ve yabancı kişilerin eline teslim etmek demek Türkiye’nin çıkarlarına aykırı bir davranış olur”

Dil bilen rehberlerin 5 yılda bir kontrol altına alınmak istenmesi derin çelişki!

Eğinlioğlu, taslakta yer aldığı belirtilen “Eylemsiz rehberlerin 5 senede bir bilgi ve denetimlerinin yapılacağına dair” değişikliği de desteklemediklerini ifade etti: “Bu değişiklikte bir çelişki olduğunu görüştüğümüz yetkililere ilettik. Hiç dil bilmeyen rehberlere, hatta rehberlikle alakası olmayan kişilere rehberlik yapma iznini ya da yetkisi tanırken, örneğin sanat tarihçisi ve arkeologlara, öte taraftan dil bilen insanların 5 yılda bir kontrol alınmak istenmesini derin bir çelişki olarak görüyoruz. Zaten bizim meslek yasamızda 8 yıl eylemsiz olan kişinin rehberliği düşüyor. ‘Zaten böyle bir durum varken değişikliğe gerek yok’ dedik. Bir de 8 yıl bizim içinde çok fazla. İndirelim 4 ya da 5 yıla. 4 yılın sonunda da eylemsiz kalan rehberi sınava alırız, çünkü eylemsiz olduğunda da hiç çalışmıyor demektir. Şu ya da bu nedenle mesleğini yapmıyor demektir. Ama zaten çalışan rehberler için gereksiz bu. Zaten dil bilmeyen rehberleri acenta çalıştırmaz ki.”

Boğaz tokluğuna rehber çalıştırılmak isteniyor

Hakan Eğinlioğlu rehberler yasasındaki değişiklik isteğinin arkasında yatan temel amacın ucuz rehber çalıştırma isteği olduğunu ifade ediyor. Eğinlioğlu şöyle devam ediyor: “Eve temizliğe eve gelen bir insan bugün 350 liradan aşağı istemiyor. Temizlikçilerin emeklerine de saygım sonsuz. Örnek olması açısından söylüyorum. Günde 350 liraya boğaz tokluğuna rehber çalıştırılmak isteniyor. Düşünün rehber sabahtan akşama kadar hem bilgi olarak anlatım yapıyor hem de acenta adına organizasyonu düzenliyor. Acentanın organizasyonda karşılaştığı bütün güçlükleri çözmekle uğraşıyor. O kadar insanı bir arada tutmak, onları havaya sokmakla psikolojik olarak da bu desteği veriyor. Böyle nitelikli bir ucuza çalıştırılmak isteniyor. Bu mümkün değil.”

TÜRSAB’la da görüşüyoruz

Eğinlioğlu, Rehberler Yasası’ndaki değişiklikle ilgili TÜRSAB’la da dirsek temasında olduklarını ifade etti. Geçen hafta TUREB’in disiplin kurulunun İstanbul’da TÜRSAB’ın disiplin kurulu komisyonuyla toplantı yaptığını belirten Eğinlioğlu “İstanbul Rehberler Odası Başkanı Hüseyin Özgür Özaltun da TÜRSAB’ı ziyaret etti. Görüşmelerde taslakla ilgili görüş alışverişleri de oluyor” dedi.