ABD'nin eski başkan yardımcısı ve kasım ayındaki başkanlık seçiminde Demokratların adayı Joe Biden da, bir açıklama yaparak karara tepki gösterdi: "Ayasofya 1985'ten beri UNESCO'nun Dünya Kültür Mirası statüsüne de sahipti. Türk hükümetinin Ayasofya'yı camiye çevirme kararından derin üzüntü duyuyorum. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a bu kararı iptal etmesini, bunu tersine çevirip bu kıymetli yerin mevcut müze statüsünün korunması ve herkese eşit erişim sağlanmasını şiddetle tavsiye ediyorum."
BBC'de yer alan bilgilere göre, Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, bu kararın sadece iki ülke ilişkilerini değil, Türkiye'nin AB sürecini de etkileyeceğini söyledi. Konuyla ilgili açıklama yapan bir diğer kurum da AB oldu. AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, bu kararın "esef verici" olduğunu söyledi.
ABD Dışişleri Bakanlığı, karardan dolayı "hayal kırıklığına" uğradığını söyledi. Bakanlık Sözcüsü Morgan Ortagus, "Türk hükümetinin Ayasofya'nın statüsünü değiştirme kararından hayal kırıklığı duyuyoruz. Türk hükümetinin Ayasofya'yı tüm ziyaretçilerin girişine açık tutma kararlılığının sürdüğünü anlıyor ve bu mekana herkesin hiçbir sıkıntıya uğramadan erişimini sağlama planlarını duymayı merakla bekliyoruz" dedi.
Yabancı basın neler yazdı?
İngiliz Guardian gazetesi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ayasofya'yı camiye çevirme kararının siyasi olduğunu, uluslararası tepki çekmiş olsa da kendi muhafazakar kitlesini çok memnun ettiğini yazdı. New York Times da kararın uluslararası "sansasyon" yaratabileceğini yazdı. Financial Times ise Ayasofya'nın camiye çevrildikten sonra içindeki büyüleyici mozaik ve fresklerin seyre kapalı hale getirilmesinden endişe ettikleri belirtildi. Telegraph gazetesi ise bu kararı Atatürk'ün laik ve yüzü Batı'ya dönük Türkiye vizyonundan geri götüren adımlardan biri olarak yorumladı.
Türkiye Ortadoğu'ya kayıyor
Yunanistan'ın bu çıkışının AB'deki Türkiye karşıtlarının eline "yeni bir koz" verebileceği kaygısı yarattı. Uluslararası ilişkiler uzman Soli Özel DW Türkçe'ye "Yunanistan'ın AB içinde gürültü kopartacağı açık. Ama bu gürültüde asıl belirleyici olan mülteciler meselesi olabilir. Bu yüzden AB, Türkiye'ye bambaşka bir açıdan bakıp, çıkar ilişkisini sürdürmeyi tercih edecektir" değerlendirmesinde bulundu.
Peki; nedir bu bakış açısı? "AB; Türkiye'nin laik ülke kategorisinden çıkıp, hızla Ortadoğu'ya kaydığını bir kenara not edecek" diyen Özel, yurt dışında görev yapan Türk imamlara ilişkin yeni kriterler konulabileceği öngörüsünü dile getirdi. Özel, Avrupa'da Türkiye'nin laikliğinin daha çok sorgulandığı, yargılandığı ve hatta eleştirildiği günler kapıda olduğu belirtti.
AKP'nin kurucularından ve AKP'li ilk dışişleri bakanı olan Yaşar Yakış, "AB içinde Türkiye karşıtlığını artıracak ilk ülke Fransa olacaktır" yorumu yapıyor. Yakış, "Kimse Ayasofya kararı yüzünden Türkiye ile ilişkilerini koparmayacak ama ikili ilişkilerde yeni bir baş ağrısı yaşanacak. Rusya da, Amerika da Ayasofya'yı ikili ilişkilerde yeni koz olarak kullanmaktan kaçınmayacaklardır" dedi.
Alman Marshall Fonu Türkiye Direktörü Özgür Ünlühisarcıklıya göre de Ayasofya kararı Türkiye'nin uluslararası alandaki imajını olumsuz etki yapacak nitelikte.
Ünlühisarcıklı, "Yaşanan tüm olumsuzlukların içinde küçük bir detay olacak Ayasofya. Zaten AB'yle ilişkiler dibe vurmuş durumda. Türkiye ancak Ayasofya'yı içinde ibadet de yapılan bir müze gibi tutabilirse, içindeki Hristiyanlığa dair figürleri kapatmayıp koruyabilirse AB'yle ilişkileri geliştirme şansını korur" şeklinde konuştu.